Osmanlı 2005
Osmanlı’lar “Tanrı yeryüzünü Müslümanlara, denizleri de kafirlere verdi” derlerdi. Ve bu sebepsiz değildi: onlar kendilerini atın sırtında, geminin güvertesindekinden daha rahat hissederlerdi.’ *1
Biri: Biz AB’ye at üzerinde gideriz, demiş. *2
Birisi: Logosunda “Türkiye Türklerindir” yazan günlük gazetede; Türkiye’nin ekonomik olarak Amerika tarafından kontrol edileceğini söylüyorum. Bu planlı bir süreç ve son kriz de bunun bir parçası. Türkiye gelişecek ama Türkiye’yi Türkler idare etmeyecek, diyor. *3
Üstat Yahya Kemal:
Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik; Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. *4
Ama;
Bir Amerikan doları da: …… Türk Lirası * (Can Baba’nın anısına)
İmdi bu imlere yeniden bir bakalım;
Sanatta geldiğim nokta şu: Duchamp’ın ünlü “porselen idrar kabı / Pisuar”ını kokan bir parfüm şişesine benzetiyorum. Dört ayrı A4 kağıdını 1 kg. olarak düşünüyor ve üretmeye başlıyorum, bu şart. *5
Levine(Sherrie) ünlü Pisuar’ı altın varakla kaplayıp bir tapınma nesnesine dönüştürüp adını da “Budha” koydu.
Mondrian’ın 8 Eylül 1978’de, İstanbul’da kitaplığıma kattığım kitabına şöyle bir not düşmüştüm: Osmanlılar, sahip oldukları yabancı ülkelerdeki kilise vb. gibi dini eserlere bir / iki ya da daha fazla minare ilave ettiklerinde bu mimari yapılar birden bire camiye dönüşüyorlardı. Olağanüstü bir durum bu. Bu değişim benim resimlerime(resmime) nasıl konu olabilir ya da resimle nasıl ifade edilebilir? Bunu araştırıyorum. *6
“Camiler kışlamız, cemaat ordumuz, minareler süngümüz, kubbeler miğferimiz … ” *7
Tirilye’nin en eski yapılarından biri olan Büyük Kilise camiye çevrilmiş.*8
İnsan meşin ceket giymekle Sartre, afyon içmekle Aldoux Huxley olmuyor. *9
En bilinen örnek Ayasofia’dır. Dört minare sırasıyla, II. Mehmed, II. Beyazid ve II. Selim tarafından 14. ve 15. yüzyıllarda eklenmiştir. *10
Aydınlı Antemios ve Miletli İzidaros’un İstanbul’da MS 532 – 537 yılları arasında inşa etmiş oldukları Ayasofia Kilisesi mimarlığın evrimindeki vazgeçilmez birkaç mafsal noktasının en dahiyanelerinden sayılır.” *11
Görüldüğü gibi cami değil kilise olarak anılmaktadır. Ayasofia Kilisesi, siyasal tarihimizde çok önemli bir yer tutar. Bildiğiniz partiler oy avına çıkmak için bu kiliseyi siyasete meze yaparlar. Zaman zaman Ayasofia’yı ibadete açmak gibi lafazanlıklarla camiye dönüştürme çabaları içindedirler.
Papa, 16. Benedidiktus’un Kasım ayında Türkiye’ye gelerek Ayasofia’da dua etmek gibi bir ricası var.’ *12
Koca Sinan, 1574 yılında kubbe mimarisini en başarılı eseri Selimiye Camisi ile taçlandırmasını bilmiştir.
Aydın / Kuyucak / Buharkent ilçeleri arasındaki yol üzerinde, dünyanın belki en kısa minaresi, toplam ancak 6m. vardır. *13
Bu gibi detay ve örnekler, Koca Sinan’a hakarettir, bu ülkede böyle şeyler yapılıyor.
Tarihçi Şerafettin Turan, “Tarihimiz dilimizde.” diyor. *14
İlginç bir “bakış açısı” yaratmak yerine çalışmalarımın politik olduğunu belirtmek istiyorum. Sanatın politik olduğunu ve sanatçının politik olması gerektiğine inanıyorum. Ama, çalışmalarımı bu kalıplara hapsolmadan sürdürüyorum (PLAKA I / II / III gibi çalışmalarımda sözünü ettiğim duyarlılıktan ötürü sanat tarihimize bir not düşüyorum: 06 AC 600 / bu plaka uyuşturucu da demek olan günlük hayatımızda, neye tekamül ediyor Politik bir duyarlılığınız yoksa bilemezsiniz.)
Goya’nın 3 Mayıs Katliamı (1814), Picasso’nun Guernicası (1937), Yorozlu’nun Plaka / 06 AC 600’ü.
Böylesi bir “bakış açısı” da ilginç değil mi? Konularımın özü, günlük olaylardır.
Borak: Sanatçı yaşadığı devrin şahididir. Sanatçılar çağının hayatını gösteren belgeler bırakırlar. Sanatçı geriye ne bırakıyor ki başka?
(Gürman’a sevgiyle.)
Türkiye, aslında bir Avrupa ülkesi değil. *15
Yorozlu
2005/ Xi
Özdere
Dipnotlar
* Doların kurunu okuduğunuz günün kuruna göre değerlendiriniz.
1 M.İlin / E.Segal, İnsan nasıl insan oldu, Yeni Dünya Yay., 1979, bkz 502 – 503.
2 Hürriyet, 29 Ağustos 2002, Tarım Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp
3 Hürriyet Pazar, 6 Mayıs 2001, Prof.Dr.Mahir Kaynak
4 Yahya Kemal, Kendi Gök Kubbemiz, 15.baskı, 2001, bkz 22 – 23
5 Şenol Yorozlu, Hoşçakal İstanbul, 1975 – 2003, katalog, Antik Sanat Galerisi.
6 Frank Elgar, Mondrian, Thames and Hudson, 1968, London.
7 Recep Tayyip Erdoğan, Radikal, 26 Ekim 2005, Türker Alkan, Manzume
8 Sabah Günaydın, Melekler Adası, Tirilye, 4 Nisan 2004.
9 Pier Paolo Pasolini, Cumhuriyet, 1976.
10 Stefanos Yerasimos, İstanbul İmparatorluklar Başkenti, Tarih Vakfı Yurt Yay., Eylül 2000.
11 Prof.Dr. Bülent Özer, Kültür Sanat Mimarlık, YEM Yayın, 3. Baskı, İstanbul, Mayıs 2000.
12 Radikal, 10 Eylül 2005.
13 Leman, 3 Kasım 2005, S. 45, s.16.
14 Radıkal, 27 Eylül 1997.
15 Radikal, 26 Ağustos 2002, Edmund Stoiber, Alman Hıristiyan Demokrat.
Şenol Yorozlu